turystycznie-forum.pl

Las wiosną to zawsze dobry cel wędrówki. Soczysta zieleń, śpiewające ptaki, w runie pełno kwiatów: fiołków, zawilców, kaczeńców, szczawików itp, itd. A Puszcza Białowieska dodatkowo to bardzo ładny zróżnicowany las praktycznie bez monokultur. 3 dni intensywnego spacerowania dało niezły reset. Na krokomierzu nabiło mi około 80 km. Pogoda się udała. Słonecznie, ciepło z przyjemnym wiaterkiem. Tylko w czwartek popołudniu trochę się zachmurzyło, w piątek wyjazd już w pełnym deszczu. Ale np. w Siedlcach czy Warszawie było potem słonecznie. Komunikacja w tym terenie niestety marna, choć ludzie na tyle uprzejmi, że czasem sami przystają i pytają czy podwieźć. Cztery noclegi w Białowieży. Wydaje się że to najlepszy punkt wypadowy. W osadzie mieści się muzeum przyrodnicze i kilka innych atrakcji, a w okolicy jest sporo szlaków różnego typu. Chociaż, aby pochodzić po samym parku narodowym lepiej chyba wybrać Narewkę i północny rewir zwany Hwoźną, który w odróżnieniu od południowego jest dostępny bez żadnych ograniczeń szlakami turystycznymi.

Po drodze
Aby dostać się na miejsce korzystałem z pociągów. Najpierw do Warszawy. Potem do Siedlec z krótkim przystankiem w Sulejówku. Z Siedlec do Czeremchy a stamtąd do Hajnówki. Z Hajnówki do Białowieży kursuje kilka autobusów dziennie.
W Sulejówku obszedłem dworek Piłsudskiego Milusin. Muzeum Marszałka w nowym gmachu już działa, ale tylko od środy do niedzieli. Sam dworek ukryty za drzewami podobnie jak i inne budynki w posiadłości
W Siedlcach zabawiłem dłużej. Niestety ze względu na poniedziałek nieczynne było Muzeum Diecezjalne ze słynnym obrazem św. Franciszka pędzla El Greca. Więc tylko spacerek po mieście. Katedra ciekawiej prezentuje się z zewnątrz niż we wnętrzu. Przy pałacu Ogińskich duży, trochę zaniedbany park Aleksandria. Na dziedzińcu ciekawy zegar słoneczny precyzujący wskazania w zależności od miesiąca. Muszę powiedzieć, że dość dokładny. W głębi parku staw z fontanną. Przy nim figura łosia i najwyższe w mieście drzewo: topola o nazwie Jadwiga. Centrum Siedlec jest dość klasycystyczne w formie. W takim stylu prezentuje się budynek poczty oraz kościół św Stanisława. Nieco dalej podejść można do ładnej kaplicy w której pochowano księżnę Aleksandrę Ogińską, właścicielkę dóbr siedleckich. Była to ponoć bardzo silna kobieta - opowiadają anegdoty, że swojego męża potrafiła wystawić za okno na pierwszym piętrze, aby przyznał jej rację w sporze. Przed wejściem do kaplicy stoi ciekawa figura Matki Boskiej na kuli ziemskiej. Głównym landmarkiem Siedlec jest natomiast ratusz z charakterystyczną figurą Atlasa na szczycie. Miejscowi nazywają go "Jackiem". Tak miał ponoć na imię lokaj księżnej, który pozował artyście do rzeźby. W ratuszu mieści się obecnie lokalne muzeum, nawet w przedsionku wystawiono eksponaty np. drewniane sanie transportowe. Muszę jeszcze wspomnieć o ciekawym sklepie turystyczno-wojskowym mieszczącym się między pałacem a rynkiem. Do dworca wracam wzdłuż ulicy Kilińskiego, która przypomina bulwar w jakimś prowincjonalnym francuskim miasteczku. Ładnie tam. Na osi ulicy stoi dawna cerkiew, obecny kościół garnizonowy przebudowany po 1918 roku.
Czeremcha to tylko szybka przesiadka, ale nawet ze stacji widać efektowne hełmy na tamtejszej cerkwi
W Hajnówce ciekawe obiekty są niestety mocno porozrzucane po peryferiach miasteczka. Po drodze minąłem amfiteatr i pomnik żubra. Udało mi się też podejść pod Sobór Troicki. To nowoczesny interesujący projekt architektoniczny przypominający trochę znaną kaplicę w Ronchamp projektowaną przez Le Corbusiera. Niestety wnętrze cerkwi było zamknięte, przez szybę pod dzwonnicą można zobaczyć było dość ciekawy ikonostas czy ołtarz św Pantalejmona.

Początek wycieczki zapowiada się ciekawy. Co dalej?

Wokół Białowieży Białowieża to duża wieś położona na dużej polanie ponad rzeką Narewką. Z Hajnówki jedzie się tam ponad 20 minut cały czas przez las. Składa się z kilku części. Dolna zwana jest Zastawą i wygląda na nowszą i bardziej "turystyczną". Jest tu kilka hoteli, pensjonatów, stacja benzynowa Orlenu i jedyny sklep samoobsługowy do którego zresztą nie dotarłem, bo daleko. Z obiektów wartych odwiedzenia: skansen ludności ruskiej i prywatne muzeum lalek. Na skraju Zastawy już przy wjeździe do lasu stoi głaz znaczący geometryczne centrum Puszczy Białowieskiej. Górna część wsi, w której mieszkałem, nazywa się Stoczek i leży faktycznie na stoku ponad doliną Narewki. Jest tu więcej starych drewnianych zagród i kilka budowli emblematycznych dla Białowieży. Zaraz obok mojego domku znajdowała się ceglana cerkiew św Mikołaja. Niestety otwierana jest tylko od święta a wewnątrz niej obejrzeć można podobno rzadki porcelanowy ikonostas. Pod samym domkiem znajdowała się jeszcze niewielka kapliczka prawosławna a kawałek wyżej lokalny cmentarz z drewnianą cerkwią. We wschodniej części Stoczka na skraju tzw. Parku Dyrekcyjnego stoi charakterystyczny kościół katolicki św. Teresy z białą wieżą. To nie od niej wzięła się jednak nazwa całej miejscowości, ale od wieży dawnego zamku myśliwskiego królów Polski. Są też hipotezy że źródłosłów jest jaćwieski i znaczy "osada nad mokrą łąką". W Parku Dyrekcyjnym znajduje się szkoła leśna a dwie przecznice dalej siedziba nadleśnictwa w stylu dworkowym. Pomiędzy Zastawą a Stoczkiem rozciąga się duży park pałacowy w którym kiedyś mieściła się rezydencja cara Mikołaja II. Ten budynek już nie istnieje. a na jego miejscu jest nowszy kompleks w którym zlokalizowano muzeum przyrodnicze BPN oraz dom noclegowy. Muzeum warto odwiedzić przed pójściem na szlak. Aktualnie wystawę ogląda się z audioprzewodnikiem. To kilkanaście podświetlanych diaporam pokazujących różne typy lasu, najbardziej charakterystyczne zwierzęta, ich sposoby życia i polowania. Ciekawe są modele owadów w dużym powiększeniu jak i rozmaite sceny przyrodnicze. Z czasów carskich w parku zachowało się kilka starych budynków takich jak stajnie czy stylowy Dom Gubernatora. Z tyłu muzeum grupa dębów, w głębi parku głaz narzutowy przy drzewie a bliżej wsi kompleks stawów przy których obelisk postawiony na pamiątkę polowania z czasów Zygmunta Augusta. Z parku przejść można się jakieś 500 m do bramy Rezerwatu Ścisłego, który zwiedzać można jedynie z przewodnikiem w większych grupach (cena dla pojedynczej osoby jest raczej zaporowa - ponad 200 zł). Strażnicy pilnują by nikt nie wszedł na gapę! W okolicach Białowieży nad samą Narewką jest kilka wież widokowych z których podziwiać można krajobrazy zrewitalizowanych łąk oraz puszczy. Po południowej stronie wsi biegnie natomiast ciekawa ścieżka dydaktyczna zwana Krajobrazy Puszczy. Ale wpierw idę tzw. Drogą Browską na wschód wzdłuż granicy parku narodowego do położonej najdalej daleko w lesie zagrody - leśniczówki zwanej Dziedzinką. W latach 70-tych i 80-tych mieszkali tutaj Simona Kossak oraz Lech Wilczek. Ona profesor zoologii, on fotograf popularyzowali puszczę i żyjące w niej zwierzęta, najpierw w "Świecie Młodych", potem w audycjach radiowych i telewizyjnych. Jakieś 1,5 km za Dziedzinką znajduje się granica z Białorusią. Dawna radziecka Sistiema z płotem, drutem kolczastym i zamkniętą przecinką graniczną wyposażoną w czujniki ruchu, kamery i bóg wie co tam jeszcze. Po naszej stronie pusto - środek lasu ale kilkanaście metrów dalej stało dwóch białoruskich strażników. Pilnują co by im Białorusi nie rozkradli. Wracam na ścieżkę dydaktyczną prowadzącą przez tzw. Wysokie Bagno pośród lasów świerkowych przypominających tajgę a potem przez most na Narewce w uroczym miejscu. W południowej części polany Białowieskiej znajduje się dawna towarowa stacja kolejowa służąca dojazdom za czasów carskich. Obecnie jest tu restauracja i hotel z noclegami w dawnych rosyjskich wagonach-salonkach. Póki co zamknięte. Od stacji jeszcze fragment lasem do ośrodka edukacji Jagiellońskie położonego w głębi lasu. Stamtąd drogą w stronę Białowieży przez jej dwa dalekie przysiółki Podolany Pierwsze i Podolany Drugie. W lesie w pobliżu Podolan znajduje się zbiorowa mogiła ludności zabitej w czasie II wojny światowej przez hitlerowców. Część z tych egzekucji, co wstrząsające odbyło się w wigilię Bożego Narodzenia.

Dalsze wędrówki
Inna wycieczka biegła szlakiem puszczańskich wsi znajdujących się przy drodze asfaltowej biegnącej na północny-zachód od Białowieży. Te trzy małe wioski: Teremiski, Budy i Pogorzelce to dobre miejsca na przyrodniczy reset. Są tam rozmaite kwatery noclegowe, ale w żadnej z nich nie ma np. sklepu. W Budach jest ciekawy kompleks zwany Sioło Budy. To skrzyżowanie skansenu z wioską noclegową. Na miejscu jest karczma (choć chyba była zamknięta przed południem, gdy tam dotarłem), kurna chata jako część przeznaczona tylko do zwiedzania i drewniane podlaskie domki z kolorowymi okiennicami możliwe do wynajęcia. W Pogorzelcach jest też galeria białowieska, gdzie prezentowane są lokalne wyroby rękodzielnicze. Szlak w kierunku Bud prowadził mnie także ścieżką przyrodniczą Żebra Żubra. Dziś to bardzo zadbana trasa z nowymi mostkami prowadzącymi przez moczary w środku puszczy i uroczysko Kniahiniówka. Bardzo ładna krajobrazowo, ale bez tablic edukacyjnych. Można tu obejrzeć zróżnicowane drzewostany: na pewno grąd, świerczynę i las bagienny. Kiedy ścieżka powstała w 1980 roku pełna była drewnianych bali nad podmokłościami, przypominających te symboliczne żebra. Za Budami wracam przez kolejny fragment leśny. Najpierw do mostu na rzeczce Łutownia a potem leśną drogą zwaną Wilczą Trybą. Ostatnio było o niej głośno, bo tu toczyły się osławione boje pomiędzy ekologami a drwalami. Jak na te wszystkie katastrofalne opisy to nie wygląda aż tak źle. Kornik trochę tu poszalał, las przerzedzono, ale do górskich plag, które potrafią ogołocić całe stoki to w Białowieży jednak daleko. Po drodze zbaczam na malowniczy skraj obok gajówki Dębina, gdzie znajduje się grupa starych dębów. Dochodzę do drogi asfaltowej prowadzącej na północ w kierunku Narewki. Obok jest ścieżka dydaktyczna poświęcona orlikowi krzykliwemu. Wyprowadza ona na łąki nad Łutownią, gdzie często poluje ten skrzydlaty drapieżnik. Bywają tam też i żubry, ale nie tym razem. Tylko jakieś drobne ptaki buszują w trawie. Na drewnianej wieży urządzam sobie mały postój. Panuje tu całkowity spokój. Turystów w okolicy brak. Można leżeć i odpoczywać przy przyjemnym wiaterku. A potem docieram na kolejne miejsce odpoczynku zwane Filipówką i polanę zwana Starą Białowieżą. Tutaj pierwotnie miała się mieścić osada myśliwska i w tej okolicy urządzano polowania królewskie. Ruiny dworu z czasów Augusta Mocnego znajdują się jakieś 1,5 km na północ a tutaj tylko ślady dawnej kolei leśnej. Jest za to ścieżka Królewskich Dębów (do spólki też Wielkoksiążęcych - wszak jesteśmy na granicy dawnej Litwy). Teoretycznie płatna, ale kasjera nie ma. Zostawił kartkę, że wraca zaraz, jest na szlaku. Turyści ze ścieżki wrócili, a kasjera dalej nie ma, więc ruszam w głąb szlaku. Są tabliczki z opisami kolejnych królów, tylko często ciężko je dopasować do dębów. Te rosną dość daleko od kładki, dopiero 2 ostatnie: Giedymin i Witold znajdują się tuż przy samej drodze i można je "pogłaskać".
Innym ciekawym celem wędrówki w okolicy Białowieży jest tzw. Miejsce Mocy. Mocy tam żadnej wprawdzie nie odczułem. Jest trochę drzew z podwójnymi pniami, ale gdyby nie tablica informacyjna to pewnie nie zwróciłbym na to uwagi. A i jest tam znacznie więcej komarów niż w okolicznych lasach. Natomiast wędrówka lasami bardzo przyjemna. Momentami ze względu na świerki trasa przypomina jakąś dolinę podhalańską. Z Miejsca Mocy wracam w kierunku Góry Batorego - jednego z wyższych wzniesień na obszarze puszczy (aczkolwiek zupełnie nieoznakowanego) a potem do rezerwatu pokazowego. Umieszczono tu kilka gatunków zwierząt puszczańskich: koniki polskie, rysia, wilka, jelenie, sarny, dziki, łosie, żubry i żubronie. Te ostatnie znacznie masywniejsze od żubrów stanowią ich krzyżówkę z udomowionym bydłem. Stadko żubrów liczy może 8 osobników - ich imiona i wiek wypisane są na ogrodzeniu - wszystkie zaczynają się na Po- Podobnie dwie łosice: jedna nazywa się Lena a druga Krynka. Z puszczańskiego ZOO wracam ścieżką Drzewa Puszczy. To w zasadzie szlak żółty przy którym są może 2 tablice edukacyjne. Mniej więcej pośrodku dwie sosny "bartne" w których wycięto szczelinę zasłoniętą deskami - taka to barć. Szlak wyprowadza na skraj Białowieży w pobliże geometrycznego środka puszczy.

Trochę czasu minęło od mojej ostatniej wizyty w Białowieży. Dobrze sobie było przypomnieć stare kąty.